Nörolojı Uzm. D. Ömer Yalınbaş Türkiye ve dünyada ölüm nedenleri arasında, beyin kanaması veya beyin damar tıkanması sonucu oluşan "beyin krizi" hastalığının kalp krızınden sonra 2. sırada geldiğini ifade etti.
Uzm. Dr. Ömer Yalınbaş beyin krizi tarifini şöyle yaptı; “Beyin krizi ; beyinde temiz veya kirli kan taşıyan damarın beyne gelen bir pıhtı veya damar sertliği parçacığı ile tıkanması veya beyin damarlardından herhangi birisinin büzüşmesi sonucu oluşan, beyinin kansız ve oksıjensız kalması veya beyinde kanama olması ve bunların sonucu olarak beyin hücrelerinin fonksiyon yapamaz durumuna gelmesine denir.
Sonuçta konuşma ,davranış, hafıza etkilenebilir.beyinde kalıcı hasara, vucudun bir tarafında kuvvetsizliğe yani felce,sakatlığa ve ölüme sebep olabilir. Beyin krizi orta ve ileri yaşlarda görülen bir hastalıktır. Bu hastalık ölümcül olmasına rağmen önlenebilir yapıya sahiptir” dedi.
BEYİN KRİZİNİ ÖNLEMEK İÇİN NELER YAPILMALIDIR?
İlk önce beyin krizi belirtilerini bilmek ve bunları doğru yorumlamak önemlidir şeklinde konuşan Yalınbaş; “Beyin krizinin nedenlerinin birtanesi görülse bile doktora gidilmelidir. Bu belirtiler sadece birkaç dakıka sürebildiği gibi saatlerce de sürebilir. Belirtiler tekbir belirti (konuşma bozukluğu veya kuvvetsizlik ) veya birçok belirti şeklinde ortaya çıkabilir(konuşma bozukluğu, kuvvetsizlik, his bozukluğu gibi.)
BEYİN KRİZİNİN EN ÇOK GÖRÜLEN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Konuşma bozukluğu veya konuşmada zorluk çekme, anlamada zorlanma, Tek taraflı his kaybı, Tek taraflı ani gelişen kol ve bacaklarda kuvvetsizlik,Şiddetli bulantı - kusma , denge kaybı, Bir veya iki gözde görme kaybı- çift görme –bulanık görme. Yukardaki belirtilerden her biri beyin krizinde ortaya çıkan belirtilerdir. Bu belirtiler geçici olabildiği gibi (15-20 dk ile 1 saat arasında geçebilir veya daha da uzun sürebilir), kalıcıda olabilir.
BEYİN KRİZİNE NEDEN OLAN DURUMLAR NELERDİR?
Yüksek kan basıncı, düzenli tansiyon kontrolleri yapılırsa ve tansiyon istenen değerler arasında olursa yüksek tansiyona bağlı beyin krizinin önlenmesi mümkündür.Kalp hastalıkları , düzensiz kalp ritmi (kalpten beyine pıhtı atımı olarakta bilinen ve beyin krizinin önlenebilir en önemli risk faktörüdür.)Sigara içilmesi (sigara içenlerde beyin krizi oranı artar), Kolesterol yüksekliği ve fiziksel aktivite yapmamak, Şeker hastalığı (diyabet) beyin damarlarında kireçlenme yaparak (ateroskleroz) beyin krizine neden olmaktadır. Obezite (şişmanlık) aşırı kilo; yüksek kolesterol, tansiyon yüksekliğine ve şeker hastalığına zemin hazırlar.bu üç durum da beyin krizine sebep olan faktörlerdir.
BEYİN KRİZİNİ TEŞHİS ETMEMİZDE YARDIMCI YÖNTEM VE TETKİKLER
Beyin krizinin acil tedavisi açısından beyindeki hasarları dereecesinin tesbiti ve tipinin tayinı mümkün oldugunca erken yapılmalıdır. Burada krizin nedeni bir beyin kanamasına mı yoksa tıkanmış bir damara mı bağlı olduğunun çok süratli bir şekilde belirlenmesi çok önemlidir. Çünkü tedavi buna göre planlanacaktır. Tanıyı koymak için beyin tomografisi manyetik rezonans (mr) karotıs doppler görüntüleme gibi yöntemlere başvurulabilir ve bununla birlikte kan tetkikleri, EKG ve ekokardiyografi yöntemleri diğer yardımcı yöntemlerdir.
Beyin krizi acil ve zamanında müdahale edilirse önlenebilir bir durumdur. Hiçbir vakit kaybetmeden (ilk 3-6 saat önemlidir) hemen doktora gidilmelidir. (Eğer hastada tek taraflı ciddi bir felç ve konuşma bozukluğu söz konusuysa 112 çağrılarak kısa zaman içerisinde en yakın hastahaneye götürülmelidir. En erken şekilde sağlık merkezine ulaşan hastalarda felce bağlı hasarın daha az atlatılması veya tamamen atlatılması mümkündür” dedi.
BEYİN KRİZİNDE TEDAVİ
Yalınbaş; “Beyin krizinde ilaç tedavisi gün geçtikçe gelişmekte ve krizin beyin üzerinde yaptığı hasarı en aza indirmeye çalışan birçok yeni ilaç üzerinde çalışılmakta ve bir kısmı kullanılmaktadır. Beyin damarlarında pıhtı ve damar sertliği parçacığı ile olusan pıhtıyı çözmek için yeni ilaçlar kulanılmaktadır. Bunlara pıhtı eritici ilaçlar denmektedir. Bu nedenle beyin kriznde kriz sonrası ilk 3 saat çok önemlidir. İlk 3 saat içinde sağlık merkezine ulaşan hastalarda uygulanan pıhtı eritici ilaçlar beyindeki oluşan hasarı en aza indirmeye yönelik ilaçlardır.
BEYİN KORUYUCU İLAÇLA
Beyni beyin krizinde oluşan ve beyinde hasara yol açan olaylardan daha az etkilenir hale getiren ilaçlara beyin koruyucu ilaçlar adı verilir.bu ilaçlarla ilgili yoğun çalışmalar yapılmakta ve ümit verici sonuçlar elde edilmekte olup halen günümüzde uygulanan ilaç tedavileri mevcuttur.
BEYİN KRİZİNİ ÖNLEME
Yüksek risk taşıyan hastalarda beyin krizini önlemede etken olan birçok ilaç vardır. Özelikle kalp ritim bozukluğuna bağlı olarak beyine pıhtı atmasını engelleyen pıhtı eritici ilaçlar günümüzde önemi ve tedavi etkinliği artmaktadır. Bunlar kanın pıhtılaşma yeteneğini azaltan ilaçlar olarak bilinmektedir.
CERRAHİ TEDAVİ
Bazı durumlarda krizi önlemek için cerrahi yöntemlerde kulanılabilir. Özellikle beyne kan taşıyan ana şahdamarlardaki daralmalar ve tıkanıklıklar cerrahi yöntemle ortadan kaldırılabilir. Yine beyin kanamasına sebep olabilen baloncuklar (anevrizma) ve anormal kan damar yumakları cerrahi yöntemlerle veya ışın tedavisiyle zararsız hale getirilebilir” dedi.
YORUMLAR